İnsanların %73’ü mobil cihazlardan eskisine göre daha fazla arama yaptıklarını belirtiyor. (2016 Google/Sparkler araştırması) Neden eskisine göre daha fazla arama yapıp bilgi talep ediyoruz? Çünkü İnternetin getirdiği güç ile birlikte Google bize hızlı ve doğruya yakın kısmi bilgiler vermekte. Sosyal medya ile gelişen olaylar hakkında sürekli bilgi sahibi olmaktayız. Dolayısıyla artık bilgiye ulaşmak çok hızlı. Hız, arttıkça bir gün içerisinde maruz kaldığımız bilgi sayısı artmakta. Bunun sayesinde daha bilgili bireyler oluyoruz demek isterdim. Ancak durum hiç de öyle değil.

İnternet kullanım alışkanlığımızı gözden geçirdiğimizde gün içerisinde maruz kaldığımız bilgi sayısı oldukça fazla. Bilgi artık saniyeler içerisinde hap şeklinde alınıyor. Bilgi, bilgi, bilgi…

Yeryüzünde her zaman az olan şey değerlidir. Ya da bolca olup da dünya da değerli olan ne var? Bilgi, bu ekosistem içerisinde değersiz bir konuma düşüyor. “Bilgi güçtür” sözü eskide kaldı. Artık “tecrübe edilmiş ve süzgeçten geçirilmiş bilgi güçtür.”

Artık internette eğlenecek mecra kavramları giderek değişmekte. Sosyal medya hesaplarınız, dijital kimliğinize işlenmiş birer resmi medya organınız olacak.

İnternette BÜYÜK bir bilgi kirliliği var. Bu kirlilik birçok alana sinmiş durumda. Hayatında İnterneti sadece eğlence amaçlı kullanan çoğu insan bu durumun farkında değil. Sosyal medyada takip ettiği birisinin (duymak istediği şeyler söylediği için takip ediyor o kişiyi zaten) paylaşımı onun için kesin bir bilgi oluyor. Bu paylaşım/bilgi doğru mu yanlış mı kısmını hiç sorgulamıyor. Çünkü “bizim Mehmet abi temiz bir insan neden yalan bir şey söylesin ki?” diye düşünüp o da paylaşıyor. Aynı zamanda kendisi bilgi paylaşma hastalığına kapılmış durumda. Kişi, yaptığı paylaşım sonrası evrene geliş amacındaki o günkü görevini tamamlamış oluyor.

Attığınız her bir tweet, ortadaki kaosun büyümesinde bir kartopu etkisi yaratmakta. Bazen trending topics kısmında öyle saçma hashtag görüyorum ki kim, neden böyle bir şey hakkında tweet atsın diye atılan tweetlere bakıyorum. Bir tane bile o hashtagi savunan tweet yok. Herkes o hashtag hakkında nefret kusuyor. Oysa ortada böyle bir bilgi ya da düşünce yoktu. Sadece trolün biri kuyuya taş attı…

Kirli bilgi ile doğru bilgi İnternet’te aynı hızda yayılmıyor.

Eskiden bir şeye sansür yapılmak istendiğinde yasak geliyordu. İnternet çağında bunu yapmak çok zor ve süreç almakta. Bunun yerine ortada gerçek bilgi varsa alternatif ve şüpheli bilgiler ortaya atılarak insanların kafası karıştırılıyor. Gün sonunda o konuda hakkında herkes farklı farklı düşünceler içerisinde olup doğru bilgi manipüle ediliyor. Gerçek muallakta kalıyor ve insanlar hiçbir zaman gerçeği öğrenemeden o konu hakkındaki ilgisini zamanla yitiriyor. Tekrar dönüp de gerçeği araştırmıyor.

Yediğimiz bir besinin ne şekilde üretildiğini ve kalitesini merak ediyorken gariptir ki edindiğimiz bilginin kaynağını hiç merak etmiyoruz. Yazının başında belirttiğim gibi bilgi artık başlı başına bir güç değil.

İlginçtir ki kirli bilgiyi çok hızlı bir şekilde yayıyorken doğru bilgiyi yayma konusunda çok tembeliz. Size bir örnek ile açıklayacak olursam:

Hatırlayacağınız üzere bir ara Afyonkarahisar’daki bir sokak tabelasında mekan adı olan “Hayvan Pazarı”  ismi İngilizce’ye “Animal Sunday” olarak çevrilmiş olduğu bir görsel vardı. Hatta ikon olarak da HP markasının logosu kullanılmıştı.

Bu fotoğraf sonrası epey gülündü ve eleştirildi. Ancak kısa süre içerisinde fotoğrafın montaj olduğu tespit edildi.Montajlı görseli paylaşan @rgetto hesabının 1000 kadar takipçisi varken 2.306 retweet 7.348 beğeni almıştı. Daha sonra @teyitorg fotoğrafın montajsız/gerçek halini paylaştı. Oysa 150.000 daha fazla takipçiye sahip olmasına rağmen doğru bilgi sadece 830 retweet, 1695 beğeni almıştı.

Bu durum için çok ama çok basit bir örnek vermek istedim. Bu konun ülke gündemi ile alakalı bir şey olduğunu düşünürseniz tablo oldukça korkutucu.

 

Hızlandırılmış Bilgi Çağında Nasıl Seçici Olunur?

İnternete bağlanan cihaz sayısı arttıkça (giyilebilir nesneler, akıllı araçlar) bilgi yığını da aratacak. İnsanlar, bu kirlilik içinde yüzmektense o mecrayı terk etmeye  başlayacakları için Google, Facebook ve Twitter buna çare olarak özel algoritma ve çalışmalar gerçekleştirmekte. Çünkü iyileştirdikleri dünyayı kirlettiklerini de bilmekteler.

Dünyaya yön veren firma/markalar bile artık bunun farkında ve önlem alıyorsa bizlerin de bir şeyler yapması gerek. Bu hız çağında bilgiye karşı seçici geçirgen davranmak ve bilgiyi tecrübe etmek gerek.

Clay A. Johnson’un ortaya attığı bilgi diyeti kavramını akılda bulundurmak gerek. Nasıl ki abur cubur yiyecekler insan sağlığına zarar veriyor ve obeziteye yol açıyorsa gereksiz ve yanlış bilgiler de aynı şekilde beynimize zarar vermekte.

O zaman İnternet’i kapatıp bilgi almayı keselim mi?

Gıda almayı neredeyse durdurarak rejim yapmayı tercih etmek ne kadar bilinçsiz ve yanlışsa bigi edinmeyi ya da okuma alışkanlığınızı terk etmek o kadar yanlış. Bu rejimde önemli olan bilginin temiz olması. Bunun için de biraz dijital medya okur yazarlığını bilmemiz gerekiyor.

Ayrıca internet haberciliğine bazen şüpheci yaklaşmanız gerek. Gıda sektöründe insan sağlığına en yararlı olan değil; en çok kar getiren ürünler piyasa sürülmekte. Tıpkı İnternet’te de okuyucu en çok bilinçlendirecek haber değil; en fazla tıklama getirecek haberlerin yayınlanma gayreti gibi.

Kısaca bilginin hızlıca önümüze düştüğü bu devirde oldukça seçici geçirgen davranmak, sorgulamak gerekiyor. Bunları nasıl yapmanız gerektiğini yazarak yazıyı daha da uzatmak istemiyorum. Bunun yerine size faydalı yazılar paylaşıyorum. Lütfen vakit buldukça bu yazıları okuyun/okutturun.

En tehlikeli insan tipi bilmediğini bilmeyen insandır. İşlenmiş bilgi her zaman sizinle olsun, esen kalın…

Faydalı Yazılar:

Dijital okur yazar nasıl olunur?

Wikipedia’daki bir bilginin doğru olup olmadığını nasıl anlarım?

İnternette gördüğünüz bir fotoğrafın gerçek olup olmadığını nasıl anlarız?

Bir haberin şüpheli olup olmadığını nasıl anlarım? (Alternatif başka bir yazı)

Yanlış bir bilgi İnternet’e nasıl yayılıyor?

Twitter’da sahte profilleri nasıl anlarım? (Peki ya sahte Tweetleri?)

(teyit.org’a yürüttükleri bu çalışma için şahsım adına çok teşekkür ediyorum. Umarım sonraki yıllarda giderek güçlenecek bu mecra, farklı kişilerin eline geçmez.)

---